Przeszczepianiem narządów, czyli transplantacją, zajmuje się stosunkowo nowa medyczna dziedzina naukowa- transplantologia. W 1954 roku w Bostonie dokonano pierwszego przeszczepienia nerki, pobranej od brata bliźniaka, a w Polsce w roku 1966 miało miejsce pierwsze udane przeszczepienie nerki ze zwłok.
W ostatnim pięćdziesięcioleciu obserwuje się olbrzymi postęp w tej dziedzinie. Ustalono zasady rozpoznawania śmierci mózgu (konieczne przed pobraniem narządów), nauczono się, jak przechowywać narządy przed wszczepieniem, rozpracowano antygeny zgodności tkankowej, dobór dawcy i biorcy, udoskonalono techniki przeszczepiania, pogłębiono znajomość immunologii, wczesne rozpoznawanie i leczenie procesów odrzucania, opracowano i udoskonalono proces zapobiegania i leczenia zakażeń u biorcy.
Wprowadzono odpowiednie przepisy prawne. W Polsce ustawa z 1 lipca 2005 mówi, że osoba zmarła jest potencjalnym dawcą narządów i tkanek, o ile za życia nie wyraziła sprzeciwu. To znaczy, że można pobierać narządy od wszystkich osób zmarłych, które za życia przeciwko temu nie zaprotestowały. Najczęściej przeszczepiane narządy to skóra, nerki, serce, płuca, wątroba, trzustka, jelita, szpik kostny, tętnica, rogówka. Może to być przeszczep narządu w całości lub w części, tkanki lub komórek z jednego ciała na inne, a także w obrębie jednego ciała (np. przeszczep skóry).
W większości przypadków tkanki i narządy pobiera się od osób zmarłych. Niektóre (nerki, segment wątroby, szpik kostny) można pobierać w rodzinie od osób żyjących, oczywiście za ich zgodą, natomiast przeszczepy od osób żyjących niespokrewnionych, tylko za zgodą sądu. Nie dotyczy to oczywiście szpiku kostnego, który pobiera się od ochotników.
Gdy w szpitalu umiera pacjent np. po wypadku samochodowym i badania wykazują, że doszło do śmierci mózgowej, przed odłączeniem aparatury, która sztucznie utrzymuje oddech i bicie serca, rozpatruje się możliwość pobrania niektórych narządów do przeszczepienia. Komisja złożona z 3 lekarzy (anestezjolodzy, neurolog lub neurochirurg) orzeka śmierć mózgową. Jeśli pacjent za życia nie zgłaszał sprzeciwu, można przystąpić do pobrania przeszczepów. Wcześniej lekarze rozmawiają o tym z rodziną, choć nie jest to z punktu widzenia prawa konieczne.
Pobranie narządów to operacja chirurgiczna, transplantacje są bardzo trudne i pracochłonne. W całej akcji bierze udział wielu specjalistów: chirurdzy, interniści, immunolodzy, anestezjolodzy, neurolodzy i inni. Zawsze istnieje ryzyko, że przeszczep nie przyjmie się (odrzucenie przeszczepu). Przeszczepia się tylko narządy nie dotknięte chorobami. Chorzy nie znają nazwiska dawcy, otrzymują przeszczep anonimowo.
Nie wolno handlować narządami – jest to karalne!
Przeszczepienie narządu daje szansę uratowania życia osobie chorej. Po udanym przeszczepie pacjenci mogą prowadzić normalne życie. Dzisiejsza medycyna radzi sobie z chorobami, które dawniej były śmiertelne. Krajowa Lista Oczekujących na Przeszczepienie stale zwiększa się, coraz więcej osób oczekuje na zabieg, który może uratować im życie. Niestety nie wszyscy doczekają się. Podaż organów do przeszczepienia jest zbyt mała w stosunku do potrzeb. Ciągle jeszcze brak powszechnej akceptacji pobierania narządów od osób zmarłych. Mamy nadzieję, że w najbliższym czasie sytuacja zmieni się na korzyść i będzie coraz mniej osób, które nie doczekały przeszczepu.
- Jeśli nie zgadzasz się na pobranie po twojej śmierci przeszczepu zgłoś swój sprzeciw do Centralnego Rejestru Sprzeciwów Aleje Jerozolimskie 87, 02-001 Warszawa Odpowiedni formularz można otrzymać w ZOZ lub ściągnąć z Internetu: www.poltransplant.org.pl
- Jeśli chcesz być dawcą organów po śmierci zgłoś Oświadczenie woli i otrzymasz kartę, którą najlepiej nosić przy sobie. Adres jw. Uwaga: nie jest to konieczne, ponieważ sam fakt niezgłoszenia sprzeciwu stanowi zgodę na pobranie narządów po śmierci.
- Jeśli chcesz być dawcą szpiku kostnego – wypełnij odpowiedni formularz „Oświadczenie woli o wpisanie do CRNDSiKP” i przesłanie pod adres jw. do Centralnego Rejestru Niespokrewnonych Dawców Szpiku i Krwi Pępowinowej. Formularze można pobrać, a także przesłać pod adresem: www.poltransplant.org.pl
Ważne strony internetowe:
http://www.niepelnosprawni.pl/ledge/x/14296
