Zakażenia dróg moczowych zajmują u dzieci drugie miejsce pod względem częstości występowania, po infekcjach dróg oddechowych. Zachorować można w każdym wieku. Nie rozpoznane i nie leczone przewlekłe infekcje dróg moczowych mogą doprowadzać do uszkodzenia nerek i w przyszłości do ich schyłkowej niewydolności.
Infekcje dróg moczowych dzieli się zwykle na zakażenia dolnych dróg moczowych (pęcherza i cewki moczowej) oraz zakażenia górnych dróg moczowych (nerek, miedniczek i moczowodów) określane mianem odmiedniczkowego zapalenia nerek. Podział jest nieco sztuczny, nie zawsze można je rozróżnić, zapalenie pęcherza i odmiedniczkowe zapalenie nerek często występują jednocześnie.
Rozpoznanie infekcji dróg moczowych
Rozpoznanie choroby u niemowląt i dzieci do lat 2 jest trudne. Podejrzenie najczęściej nasuwa niedostateczny przyrost masy ciała i gorączka. Dzieci w tym wieku powinny być leczone w szpitalu.
Typowe objawy zapalenia pęcherza i cewki moczowej występują dopiero powyżej 5 roku życia, są podobne u dzieci i u dorosłych: częste oddawanie moczu, parcie na mocz, ból i pieczenie przy oddawaniu moczu, bolesność okolicy nadłonowej.
Objawy odmiedniczkowego zapalenia nerek to najczęściej gorączka, nudności, ból w okolicy lędźwiowej.
Jeśli u dziecka występuje gorączka bez innych uchwytnych objawów, koniecznie trzeba wykonać badanie moczu.
Badania dodatkowe to przede wszystkim badanie ogólne i posiew moczu. Powinien być pobrany ze środkowego strumienia, a u niemowląt i małych dzieci przez cewnikowanie pęcherza moczowego lub nakłucie nadłonowe. W badaniu ogólnym mocz osoby z infekcją dróg moczowych jest mętny, najczęściej pojawiają się leukocyty, czasem erytrocyty, białkomocz. Jednak ujemny wynik badania ogólnego moczu nie wyklucza u niemowląt i małych dzieci infekcji dróg moczowych. Najważniejsze jest badanie bakteryjne moczu, bez dodatniego posiewu nie mamy podstaw do rozpoznania zakażenia dróg moczowych (przyjmujemy za dodatni wzrost kolonii bakterii do 100 000 w 1 ml moczu lub powyżej). Leczenie antybiotykiem najczęściej rozpoczyna się zaraz po pobraniu moczu na posiew. Po uzyskaniu wyniku można, w razie potrzeby, zmienić leczenie.
Rutynowo powinno się wykonywać u dzieci z infekcją dróg moczowych badanie ultrasonograficzne (USG). Dostarcza ono informacji o różnych wadach anatomicznych układu moczowego. Ponieważ jednak nie wykrywa ono wszystkich nieprawidłowości, w przypadku nawracania infekcji, wykonuje się cystografię mikcyjną (przez cewnik podaje się środek cieniujący do pęcherza i w trakcie oddawania moczu wykonuje się zdjęcia Rtg). Czasem wskazana jest scyntygrafia nerek.
Leczenie infekcji dróg moczowych
Gdy podejrzewamy infekcję dróg moczowych, trzeba skontaktować się z lekarzem podstawowej opieki lub z nefrologiem, ponieważ ważne jest możliwie wczesne rozpoczęcie terapii. W leczeniu stosuje się różne leki przeciw bakteryjne, najczęściej antybiotyki. O rodzaju leku, dawce, drodze podania i czasie leczenia decyduje oczywiście lekarz.
Kilka praktycznych rad dla pań
A teraz kilka praktycznych rad dla pań, które miewają nawracające zapalenia pęcherza.
- Przy oddawaniu moczu trzeba pamiętać o dokładnym opróżnianiu pęcherza, ponieważ zaleganie moczu sprzyja zakażeniom. Można stosować tak zwaną podwójną mikcję (po oddaniu moczu spróbować jeszcze raz).
- Trzeba dbać o higienę intymną, ponieważ łatwo może dojść do zainfekowania cewki moczowej kałem lub zapalną wydzieliną z pochwy.
- Zalecane jest zakwaszanie moczu (bakterie źle rozwijają się w kwaśnym środowisku), najprościej stosować na noc 1 tabletkę witaminy C. Korzystne działanie ma również żurawina, zwłaszcza wielkoowocowa (ułatwia wypłukiwanie bakterii z dróg moczowych oraz zakwasza mocz). Można spożywać ją w naturalnej postaci, jest dostępna również w aptekach w postaci sproszkowanej. Jest dużo różnych preparatów, najlepiej poradzić się lekarza lub farmaceuty.
- W czasie wyjazdu na wakacje szczególnie trzeba unikać niepotrzebnego schłodzenia, chodzenia w mokrym kostiumie, zbyt długiego moczenia się w zimnej wodzie, noszenia zbyt obcisłych i obcierających majtek (możliwość “wcierania się” bakterii do cewki moczowej).
- I oczywiście bardzo ważne jest picie wystarczającej ilości płynów.
