Zator płucny

Zator płucny (zatorowość płucna) powstaje wtedy, gdy tętnica dostarczająca krew do części płuca zostaje zatkana przez skrzeplinę. Jeśli nie dojdzie do szybkiego rozpuszczenia skrzepliny, ustaje przepływ krwi do dalej położonych naczyń płucnych. Może powstać niedodma płuca, a w przypadku zakażonej skrzepliny, zapalenie lub ropień płuc.

Najczęstszą przyczyną choroby jest zakrzepica żył głębokich kończyny dolnej i miednicy. Część skrzepliny może oderwać się od ściany naczynia i popłynąć z krwią do serca i następnie do płuc. W zależności od jej rozmiaru osiada w większych lub mniejszych rozgałęzieniach tętnicy płucnej, czasem w jej pniu. Powoduje to zamknięcie tętnicy.

Powstaniu zakrzepicy żył głębokich mogą sprzyjać zaburzenia krzepnięcia krwi, stosowanie tabletek antykoncepcyjnych lub zastępczej terapii hormonalnej, odwodnienie, a także długotrwałe unieruchomienie ( np. daleki lot samolotem, operacje, urazy, ciąża). Skrzeplina powodująca zator płucny może pochodzić także z serca – przy niewydolności krążenia, przy migotaniu przedsionków. Sporadycznie zdarza się zator płucny spowodowany tłuszczem (po złamaniu kości), komórkami nowotworowymi lub zator powietrzny (po urazach, po zbiegach medycznych). Typowa lokalizacja zatorów płucnych to dolne płaty prawego płuca.

OBJAWY ZATORU PŁUCNEGO

Nasilenie objawów zależy głównie od rozmiaru zatkanego naczynia. Nieznaczna zatorowość płucna może przebiegać bezobjawowo lub towarzyszy jej niewielka duszność. Najczęściej nie jest rozpoznawana. Przy zatkaniu większego rozgałęzienia pojawia się duszność, ból opłucnowy, krwioplucie, kaszel, czasem gorączka. Zator dużego naczynia lub głównego pnia tętnicy płucnej przebiega ostro, występuje duszność, silny ból w klatce piersiowej (za mostkiem), kaszel, krwioplucie, gorączka, szybko dochodzi do wstrząsu i niewydolności krążenia. Stanowi zagrożenie dla życia. Na podstawie występujących objawów klinicznych można jedynie podejrzewać zator tętnicy płucnej. Najczęściej jak najszybciej stosuje się leczenie przeciwkrzepliwe i następnie przeprowadza badania dodatkowe, mające na celu potwierdzenie rozpoznania. Jeśli diagnoza będzie błędna, można leki odstawić.

Jakie wykonuje się badania dodatkowe? Potwierdzają rozpoznanie przede wszystkim scyntygrafia płuc, tomografia komputerowa, angiografia płuc i inne. Celem rozpoznania zakrzepicy żył kończyn dolnych wskazana jest ultrasonografia dopplerowska. Ocenę stanu układu krążenia ułatwiają EKG, Echo serca oraz RTG.

LECZENIE

Leczenie zależy od stopnia zaburzenia przepływu krwi. Czasem wystarcza tylko obniżenie krzepliwości krwi za pomocą leków przeciwkrzepliwych i dochodzi do samoistnego rozpuszczenia się skrzeplin. Leki podaje się od 3 miesięcy do roku, a niekiedy dożywotnio. Przy masywnej zatorowości płucnej stosuje się leki trombolityczne, rozpuszczające skrzepliny. Leczenie to niesie ze sobą ryzyko obfitych krwotoków. Istnieje wiele przeciwwskazań, np. stan po operacji, choroby ośrodkowego układu nerwowego, ciężkie nadciśnienie tętnicze, choroba nowotworowa i inne. Czasem przy ostrych zatorach konieczna jest interwencja chirurgiczna – operacyjne usunięcie skrzepliny.

ZAPOBIEGANIE ZATOROWI PŁUC

Przy tak ciężkiej chorobie najważniejsze jest zapobieganie. Przede wszystkim nie możemy dopuścić do powstania zakrzepicy żył głębokich kończyn dolnych i miednicy.

Bezwzględnie należy unikać długotrwałego unieruchomienia, u chorych po operacjach, po zawałach, dąży się do szybkiego uruchomienia, stosuje się leki przeciwkrzepliwe. U niektórych pacjentów, gdy są przeciwwskazania do podania tych leków wprowadza się filtr do żyły głównej dolnej, który zatrzymuje skrzepliny. Przy wielo godzinnych lotach samolotem zaleca się częste zmiany pozycji nóg, napinanie mięśni, u osób szczególnie zagrożonych podaje się profilaktycznie leki przeciwkrzepliwe. U części pacjentów są wskazania do leczenia operacyjnego żylaków kończyn dolnych.