Badania podstawowe u osób zdrowych

Kiedy i z jaką częstotliwością robić badania podstawowe u osób zdrowych?

Obecnie coraz większą wagę przywiązuje się do profilaktyki i wczesnego wykrywania chorób. Daje to szansę na uniknięcie poważnych schorzeń, oczywiście pod warunkiem, że będziemy badać się systematycznie. Częstość i rodzaj wykonywanych badań zależy od wieku. W miarę upływu lat dochodzą dodatkowe, inne dla kobiet i mężczyzn. Powstaje wiele kalendarzy badań podstawowych, które często różnią się w szczegółach. W razie wątpliwości najlepiej skontaktować się z lekarzem internistą.

Raz w roku na badania do lekarza internisty

Na badanie do lekarza internisty, raz w roku, powinna zgłaszać się każda zdrowa osoba, niezależnie od wieku. Po badaniu fizykalnym i zmierzeniu ciśnienia lekarz oceni jej stan zdrowia i zaleci badania. Badania krwi (morfologia, OB, poziom cukru), badanie moczu, kontrola u stomatologa powinny odbywać się raz na rok, niezależnie od wieku.

Badanie RTG klatki piersiowej, poziomu elektrolitów, próby wątrobowe

Badanie RTG klatki piersiowej należy wykonywać co 2 lata, a u osób zagrożonych (np. u palaczy) raz w roku. Badanie poziomu elektrolitów we krwi (sód, potas, magnez, wapń), oraz próby wątrobowe trzeba przeprowadzać co 3 lata, lipidogram (cholesterol, trójglicerydy) co 5 lat, a po 40 roku życia co 3 lata.

Jednak osoby otyłe, prowadzące siedzący tryb życia, chorujące na chorobę niedokrwienną serca, nadciśnienie, cukrzycę oraz osoby, w których rodzinie występowały zaburzenia gospodarki lipidowej powinny robić badania co 12 miesięcy.

Test na krew utajoną w kale

Test na krew utajoną w kale powyżej 40 roku życia powinien być wykonywany raz w roku. Dodatni wynik może świadczyć o zagrożeniu rakiem jelita grubego. Nowotwór ten przebiega podstępnie, a liczba zachorowań stale wzrasta. W razie podejrzenia należy wykonywać kolonoskopię (badanie jelita grubego specjalnym wziernikiem) co 10 lat.

Badanie EKG

Badanie EKG powinno być robione co 3 lata, a po 50 roku życia, raz na rok, szczególnie u osób palących, i w których rodzinie występowały choroby układu krążenia.

USG jamy brzusznej

USG jamy brzusznej należy przeprowadzać co 3-5 lat, po 50 roku życia 1 raz na rok.

Badanie hormonów tarczycy

Badanie hormonów tarczycy (TSH) po 50 roku życia powinno być robione 1 raz w roku.

Densytometria

Uwapnienie kości (densytometria) należy u kobiet kontrolować po okresie menopauzy co 2 lata.

Gastroskopia, badanie okulistyczne i badanie słuchu

Po 50 roku życia wskazane jest wykonywanie gastroskopii co 5 lat. Badanie okulistyczne początkowo jest przeprowadzane co 3-5 lat, a po 40 roku życia co 2 lata (osoby z rodzinnie występującą jaskrą, cukrzycą, nadciśnieniem co rok); badanie słuchu od 50 roku życia co 2 – 3 lata.

PEF – szczytowy przepływ wydechowy

U alergików (astma) i palaczy zaleca się raz na rok badanie szczytowego przepływu wydechowego (PEF), umożliwia to wczesne rozpoznanie obturacyjnej choroby płuc.

Badania ginekologiczne i cytologia u kobiet

Tylko u kobiet: raz w roku wykonuje się badanie ginekologiczne i cytologię, a u kobiet stosujących antykoncepcję – co 6 miesięcy. Wczesne stadium nowotworu pozwala wykryć samobadanie piersi, które powinno być wykonywane 1 raz w miesiącu, USG piersi co 2 lata, a powyżej 40 roku życia mammografia (lub na przemian z USG) co 2 lata. Powyżej 50 roku życia zaleca się badanie co kilka lat hormonów płciowych we krwi.

Badania u mężczyzn

Badania podstawowe u mężczyzn: samobadanie jąder, najlepiej przeprowadzić po kąpieli, co miesiąc, szczególnie w 15 – 34 roku życia. Ma na celu sprawdzenie, czy nie pojawiły się jakieś zgrubienia czy obrzęki, które mogą być pierwszym objawem występującego w tym wieku raka jądra. Po 50 roku życia ważne jest badanie prostaty przez urologa (przez odbytnicę) oraz badanie USG; należy je powtarzać co roku. Dodatkowo zaleca się oznaczanie poziomu PSA (białka, którego poziom podwyższa się w chorobach prostaty). U palaczy i pacjentów pracujących w przemyśle chemicznym (farby, barwniki, lakiery) ze względu na możliwość wystąpienia raka pęcherza zaleca się okresowe badania urologiczne i cystoskopię.

APEL: dbamy o zdrowie także wtedy, gdy wydaje się nam, że wszystko jest w porządku!