Kręgosłup to dość skomplikowana konstrukcja, stanowi jak gdyby kostny słup sięgający od czaszki do miednicy. Składa się z 33 kręgów (szyjne, piersiowe, lędźwiowe i krzyżowe). Między każdą parą kręgów znajduje się krążek chrząstki z galaretowatym jądrem, zwany dyskiem.
Kręgosłup jest podporą dla głowy, umożliwia człowiekowi utrzymanie pionowej postawy. Do niego są przyczepione żebra, więzadła i mięśnie grzbietu. Stąd również wychodzą nerwy. Dzięki jego dużej elastyczności, możliwe jest poruszanie tułowiem. Kręgosłup stanowi również ochronę dla rdzenia kręgowego, który znajduje się w kanale kręgowym.
Pacjenci często uskarżają się na dolegliwości związane z kręgosłupem – bóle mięśni pleców, bóle w okolicy szyjnej, lędźwiowej, czasem ostry ból uniemożliwiający chodzenie. Wiele dolegliwości zależy od zmian degeneracyjnych powstających w kręgosłupie w związku ze starzeniem się. Ale i pacjenci potrafią zaniedbać swój kręgosłup. Większość problemów powstaje z powodu przeciążenia więzadeł kręgosłupa i wynikającego stąd wzmożonego napięcia mięśni. Doprowadza do tego nieprawidłowa postawa. Na co należy zwracać uwagę w czasie chodzenia? Prawidłowy kręgosłup ma dwa fizjologiczne wygięcia, zwane lordozą: lordozę szyjną – wygięcie do przodu, i lordozę lędźwiową. Przy chodzeniu obie te lordozy powinny być zachowane, głowa nieco uniesiona do góry, buty wygodne, o elastycznej podeszwie, wysokie obcasy tylko wyjątkowo. Złe ułożenie do snu może też powodować dolegliwości. Zaleca się spanie na równym, bez zagłębień materacu, który powinien być sprężysty, ale dość twardy. Nie należy kłaść wysokich poduszek. Przewlekły stres również może być przyczyną bólu. Długotrwałe napięcie mięśni powoduje ich niedokrwienie i bolesność. Bólom kręgosłupa sprzyjają otyłość, wysoki wzrost, osłabienie mięśni brzucha i pośladków. Praca zawodowa może również sprzyjać wystąpieniu dolegliwości. Długotrwała, ciężka praca fizyczna w wymuszonej pozycji, podnoszenie ciężarów, ale także prace biurowe z długotrwałą pozycją siedzącą mogą powodować bóle kręgosłupa. Wielogodzinne prowadzenie samochodu, niektóre sporty, jak piłka nożna, żeglarstwo, hokej mogą również sprzyjać dolegliwościom.
Bóle kręgosłupa towarzyszą także takim chorobom, jak: zesztywniające zapalenie stawów kręgosłupa, choroba nowotworowa (najczęściej przerzuty), wady wrodzone kręgów, znaczne skrzywienie kręgosłupa oraz osteoporoza, w przebiegu której łatwo dochodzi do złamania kręgu, nawet przy niewielkich urazach.
Dyskopatia – to choroba krążka międzykręgowego, w którym stopniowo powstają zmiany związane najczęściej z procesem starzenia się. W razie wysiłku fizycznego (np. podnoszenie ciężaru przy wyprostowanych nogach) pojawia się silny ból, promieniujący wzdłuż nerwów, nasilający się przy próbie chodzenia. Może temu towarzyszyć drętwienie i mrowienie kończyny. Przyczyną jest uszkodzenie krążka kręgowego i wydostanie się jądra miażdżystego poza krążek. Powstaje tzw. przepuklina i ucisk na zakończenia nerwów wychodzących z rdzenia (korzonki nerwowe). Popularnie nazywa się to wypadnięciem dysku. Podobny jest mechanizm powstania tak zwanej rwy kulszowej. Z powodu wypadnięcia jądra krążka powstaje ucisk na nerw kulszowy powodujący silny ból promieniujący do pośladka, uda, a nawet łydki. Może temu towarzyszyć drętwienie, mrowienie i czasem niedowład.
Zapobieganie i leczenie
Leczenie w 90% przypadków jest ambulatoryjne – lekarz najczęściej zleca leżenie przez kilka dni w łóżku, nagrzewanie, leki przeciwbólowe i uspakajające, fizykoterapię. W cięższych przypadkach wykonuje się leczenie operacyjne w oddziale neuroortopedii.
Przy zapobieganiu bólom kręgosłupa zwracamy uwagę na utrzymywanie prawidłowej postawy ciała, walkę z otyłością, przy pracy siedzącej przy biurku lub komputerze powinniśmy robić co godzinę krótką przerwę. Ciężkie przedmioty należy podnosić uginając nogi w kolanach (kucnąć) i następnie powoli podnosić ciężar. Nie wolno tego robić przy wyprostowanych nogach i z wyciągniętymi do przodu rękoma.
