Ciśnienie tętnicze to ciśnienie, jakie wytwarza krew przepływająca przez główne tętnice. Krąży ona w organizmie w rytm skurczów serca.
Wyjaśnienie istoty choroby
Przy pomiarach oznaczamy ciśnienie skurczowe (wyższe) i rozkurczowe, które jest niższe, bo jest oznaczane w czasie rozkurczu serca. Ciśnienie tętnicze wyrażane jest w milimetrach słupa rtęci (mm Hg). Optymalne u młodego, zdrowego człowieka wynosi 120/80.
O nadciśnieniu tętniczym u osoby dorosłej mówimy, gdy ciśnienie przekracza 139/89 mm Hg. Badanie powinno odbywać się w spokoju, najlepiej w pozycji siedzącej, pacjent nie może być zmęczony ani zdenerwowany. Dobrze znany jest „objaw białego fartucha” – u osoby badanej wzrasta ciśnienie pod wpływem emocji związanych z badaniem. Nim postawimy rozpoznanie nadciśnienia tętniczego, powinniśmy kilkakrotnie zmierzyć ciśnienie. Ustalenie rozpoznania we wczesnym okresie nie jest łatwe. Pacjent najczęściej nie ma dolegliwości – nadciśnienie nie boli! Uważa się, że połowa chorych nie zdaje sobie sprawy, że powinna się leczyć. Później, przy zaawansowanej chorobie mogą pojawiać się bóle głowy, krwawienia z nosa, zwiększone oddawanie moczu w nocy. Nieleczone nadciśnienie może prowadzić do uszkodzenia ważnych narządów ciała: serca, mózgu i nerek. Może powodować choroby serca, udar mózgu, a także niewydolność nerek. Przy współistniejącym wysokim poziomie cholesterolu łatwo dochodzi do stwardnienia ścian tętnic, czyli miażdżycy. Niekorzystnie wpływa również otyłość, niewłaściwa dieta z dużą ilością soli i tłustych pokarmów, papierosy, alkohol i mała aktywność fizyczna.
Badania
W przypadku podejrzenia nadciśnienia tętniczego należy zgłosić się do lekarza podstawowej opieki medycznej. Tam pacjent będzie zbadany, będzie miał wykonane pomiary ciśnienia i otrzyma skierowanie na badania dodatkowe. Najczęściej są to badania krwi i moczu, które ocenią poziom cholesterolu i glukozy we krwi oraz sprawdzą funkcję nerek. Do oceny stanu układu krążenia potrzebne może być wykonanie EKG, echo serca oraz Rtg klatki piersiowej. Zaleca się również badanie dna oka. W przypadku, gdy ciśnienie waha się, można wykonać całodobowy zapis ciśnienia metodą Holtera. Niekiedy lekarz kieruje pacjenta do ośrodka specjalistycznego, gdzie będzie miał wykonane dalsze badania. Dotyczy to zwłaszcza chorych z tak zwanym nadciśnieniem wtórnym w przebiegu innych chorób, np. nerek.
Zapobieganie i leczenie
W zapobieganiu i w leczeniu bardzo istotna jest zmiana trybu życia i nawyków. Pacjent z otyłością bezwzględnie powinien schudnąć. Należy stosować dietę małosolną, nie dosalać w czasie gotowania lub jedzenia, unikać słonych pokarmów jak paluszki, czy solone orzeszki. Wskazane jest spożywanie dużej ilości warzyw i owoców, produktów pełnoziarnistych oraz ryb, natomiast ograniczenie tłuszczów zwierzęcych. Zaleca się zwiększenie aktywności fizycznej, korzyść przynosi już codzienny 20 minutowy spacer. Papierosy są przeciwwskazane, a alkohol należy ograniczyć. Zaleca się, o ile jest to możliwe, unikanie stresów. Często odpowiedni tryb życia i dieta powodują unormowanie się ciśnienia. W przypadkach, gdy obniżka ciśnienia jest niewystarczająca, lekarz stosuje leczenie farmakologiczne. Jest wiele leków obniżających ciśnienie tętnicze krwi. Lekarz dobiera je indywidualnie, w zależności od wysokości ciśnienia, współistniejących chorób oraz czynników ryzyka (np. palenie papierosów, wysoki poziom cholesterolu i inne). Dobrze, gdy pacjent ma w domu aparat do mierzenia ciśnienia i w pierwszym okresie leczenia kontroluje je 2 razy dziennie i zapisuje. Aparaty można kupić w sklepach ze sprzętem medycznym lub w aptekach. Są bardzo łatwe w obsłudze. Wgląd w przebieg leczenia umożliwi lekarzowi ewentualną zmianę leków lub ich dawek. Po ustabilizowaniu się prawidłowego ciśnienia pomiary mogą być wykonywane rzadziej, np. 2-3 razy w tygodniu. U pacjentów leczonych farmakologicznie na ogół istnieje konieczność przyjmowania leków do końca życia.
Nadciśnienie tętnicze występuje najczęściej u osób dorosłych, jednak zdarza się, że chorują również i dzieci. Zazwyczaj jest to tak zwane nadciśnienie wtórne, występujące w przebiegu innych chorób, często w chorobach nerek.
