Małe domki, kryte gontem lub blachą, miniaturowe skrzyneczki na drzewach, figury na wysokich lub przysadzistych cokołach – Świętej Matki, Pana Jezusa i Świętego od podróżników – Nepomucena. Drewniane i metalowe krzyże greckie, rzymskie, prawosławne. Nieważne zresztą jakie. Każde takie miejsce jest święte. Łączy ziemski padół z tęsknotą za rajem. Tu ktoś umarł, pogrążony w modlitwie, tam chłopi zakopali akt pańszczyzny, ktoś uszedł z życiem, ktoś chciał podziękować za ocalenie, za powrót z niewoli, za dar miłości.
Nie odnawiajmy ich byle jak. Nie dodawajmy im na siłę nowoczesności. Pomóżmy im przetrwać, zachowując ich historię, prostotę i siłę przekazu.
Datowana na XIX wiek kapliczka w Trójcy. Wieś ta jest dziś prawie niezamieszkała.
Z dawnej zabudowy wsi pozostała tylko ta kapliczka.
Kapliczka we wsi Bóbrka, jeszcze przed remontem…Niestety, po remoncie straciła swój
charakter. Jak głosi podanie jest to kapliczka „pańszczyźniana”, pod którą chłopi zakopali
w 1848 roku dokument powinności względem dworu.
Przydrożna kapliczka w okolicach Baligrodu.
Kapliczka Matki Boskiej w Wojtkowej z przełomu XVIII i XIX wieku.
Niegdyś odprawiano w niej nabożeństwa majowe.
Tu, na końcu wsi Nowosielce Kozickie, stała przed II wojną mała, drewniana kapliczka z
Chrystusem cierniem ukoronowanym. Podobno zniszczyli ją na początku wojny Rosjanie.
Ale na pamiątkę kapliczki mieszkańcy postawili krzyż.
Przydrożny krzyż w środku wsi Nowosielce Kozickie, postawiony w latach 1933-34
na pamiątkę 1900 – tnego jubileuszu odkupienia ludzkości.
Kaplica grobowa Michała Leszczyńskiego, wzniesiona w 1837 roku. W zeszłym roku, przy
odnawianiu kaplicy, pod mensą ołtarzową odkryto kamienną tablicę z napisem, który był
pokryty grubą warstwą wapna. Dziś już trudno odczytać cały tekst, ale udało się odtworzyć
fragment: „Deo Optimo Maximo – Michał z Leszna Leszczyński w tym grobie spoczywa
– pamięć o nim na zawsze będzie dla nas droga (…) ten kamień pokrywa (…) do Boga”.
Przydomowa kapliczka w Brelikowie.
Brelików.
Przydrożny krzyż na kamiennym cokole, usadowionym na kurhanie. Stoi wśród starych akacji
w cieniu potężnego dębu, przy drodze z Wańkowej do Olszanicy. Prawdopodobnie postawiono
go na pamiątkę zniesienia pańszczyzny.
Kapliczka przydrożna w Brelikowie. Wzniesiona prawdopodobnie w wieku XIX.
Kapliczka przydrożna w Brelikowie, widok od frontu.
Kapliczka przydrożna w Jureczkowej. Datowana na XIX wiek.
Kapliczka dziękczynna w Jureczkowej, nieopodal miejsca, gdzie przed II wojną światową stal dwór.
Kapliczkę wybudowała w 1800 roku dziedziczka wsi – Chorążyna z Czekanowskich Wisłocka.
Odnowiona w 1880 roku przez Jana Ślepowrona-Korwina oraz w 1993 roku.
Tekst na frontonie kapliczki:
1350 – 1393 Św. Jan Nepomucen
W podzięce Bogu Wszechmogącemu
Za przeżycie wojny 1939-1945
Za przetrwanie terroru totalitarnego
Reżimu komunistycznego 1945 – 1989
Kapliczkę tę odbudowują
Mieczysław Korwin – Leszek Popiel
Jureczkowa 1993
Święty Nepomucen z kapliczki w Jureczkowej, ukwiecony przez mieszkańców. Rzeźba ludowa.
Kapliczka w Zawadce.
Pamiątkowy przydrożny krzyż w Ropience, postawiony w 1921 roku przez Mykołaja i Marynię Wityszyn.
Kapliczka leśna przy drodze z Ropienki do Stańkowej. Pozostawione przez pielgrzymów
różańce, kwiaty, gałązki i światła świadczą o tym, jak bardzo jest cudowna.
Cudowna Matka Boża Leśna przy drodze do Stańkowej.
Stara kapliczka przydrożna w okolicach Krościenka. Czy ktoś jeszcze pamięta jej historię?
Kapliczka przy drodze z Jureczkowej do Liskowatego.
Fot: Monika Mazurczak-Kaczmaryk
*Oprócz Bóbrki i Baligrodu pozostałe świątki znajdują się na terenie Pogórza Przemyskiego, regionu nazywanego Małymi Bieszczadami.
*Informacje historyczne pochodzą z przekazów ustnych oraz następujących źródeł:
Przewodnik pt. Przemyśl i Pogórze Przemyskie, Stanisław Kryciński, Pruszków – Olszanica 1997
Katalog Zabytków Sztuki, Województwo Krośnieńskie pod red. Ewy Snieżyńskiej-Stolotowej i Franciszka Stolota, Warszawa 1982
Słownik Krajoznawczo-Historycznego pt. Pogórze Przemyskie, Stanisław Kryciński, Warszawa 1992
