Wierzbinek i wierzba

Gmina Wierzbinek leży niedaleko Konina w województwie wielkopolskim. Jej gospodarka zdominowana była przez rolnictwo.

W strategii rozwoju gminy Wierzbinek, przygotowanej w 1997 roku, założono, że wobec małej konkurencyjności dotychczasowych czynników rozwojowych (rolnictwo, drobna przetwórczość, handel) należy znaleźć coś, co pozwoli gminie Wierzbinek wyróżnić się, stworzyć podstawy rozwoju istotne w erze informacyjno – usługowej. Założono, że tym czymś może być nazwa gminy: Wierzbinek, nazwa pochodząca od wierzby (łac. salix). Wierzba jest rośliną ważną nie tylko ze względu na jej wartości użytkowe (opał, materiał plecionkarski, budulec, surowiec zielarski), jej znaczenie dotyczy także sfery symbolicznej: tradycji, obyczajów, wierzeń i sztuki.

W strategii gminy Wierzbinek przyjęto, że po to, by zwrócić na siebie uwagę i zarobić na wierzbie, gmina Wierzbinek powinna robić z niej użytek w możliwie szerokim zakresie, również wykorzystując jej znaczenie w świecie symboli -należy tu zaznaczyć, że w gminie Wierzbinek nie ma tradycji przemysłowego wykorzystania wikliny. Horyzont wierzbowych poczynań gminy wyznaczony został wizją jej rozwoju:

„Gmina Wierzbinek światowym centrum wierzby”.

W pierwszych pięciu latach urzeczywistniania tej wizji przeprowadzono w gminie Wierzbinek następujące działania:

• Zorganizowano i przeprowadzono 5 edycji targów „Salix” (od 1998 do 2003). Wszyscy wystawcy na koniec targów zostawiają w gminie przykłady swoich produktów. Z tych zbiorów powstała objazdowa wystawa promująca sposoby wykorzystania wierzby.
• Założono plantację mateczną wierzby szybkorosnącej
• Wybudowano drogę dojazdową do wysypiska .śmieci stosując do tego celu płyty wiklinowe typu EPD (Efektywna płyta drogowa)
• Obsadzono wierzbą kwatery na terenie parku, w który odbywają się targi „Salix”
• Przeprowadzono szkolenie w zakresie wikliniarstwa i innych sposobów wykorzystania wierzby
• Rozpoczęto produkcję wyrobów z wikliny i wierzby
• Sukcesywnie prowadzone są nasadzenia wierzby na terenie gminy , wykonano pierwsze obiekty z żywej wierzby (altany ogrodowe)
• Nawiązano kontakty z osobami i instytucjami, zajmującymi się różnorodnymi aspektami wykorzystania wierzby, np. z Instytutem Genetyki Roślin PAN oraz z firmą L- Consulting (uprawa i przemysłowe zastosowanie wierzby).
• Gmina wzięła udział w programie „Parnterstwo dla Samorządu Terytorialnego” LGPP
• We współpracy z Instytutem Genetyki w Poznaniu gmina stara się o założenie na jej terenie Centrum Ekologicznej Restrukturyzacji Rolnictwa, w którym mają być prowadzone badania nad wykorzystaniem w rolnictwie wierzby i innych rośliny na cele nieżywnościowe.

Na podstawie obserwacji tendencji występujących obecnie w gospodarce można przyjąć, że przyszłościowe wykorzystanie wierzby w gminie Wierzbinek powinno się w dużym stopniu odnosić do wartości symbolicznych z nią związanych. Spośród wielu możliwości wykorzystania nazwy gminy Wierzbinek, a co za tym idzie (salix), jako czynnika rozwoju, wymienić można następujące pomysły na „wierzbową” przyszłość gminy:

• W zakresie rolnictwa: plantacje wikliny i szybko rosnących odmian wierzby, szkółki drzew i krzewów ozdobnych ze specjalizacją w odmianach wierzby.
• W zakresie rzemiosła i przemysłu: produkcja wyrobów z wikliny ( w ograniczonej ilości i asortymencie ze względu na dużą konkurencję w tej dziedzinie), produkcja płyt EPD oraz wierzby do produkcji leków i garbników.
• W zakresie ochrony środowiska, pozyskiwania alternatywnych źródeł energii i kształtowania krajobrazu:

– oczyszczalnie korzeniowe,
– wykorzystanie drewna wierzbowego na opał,
– obsadzanie dróg i brzegów cieków wodnych, ploty, nasadzenia śródpolne (osłona przed wiatrem, siedlisko dla ptaków, surowiec energetyczny),
– przegrody ekologiczne zabezpieczające przed wtargnięciem zwierząt leśnych na terne wysypiska.

• W zakresie usług, turystyki, informacji i wiedzy:

– kursy wikliniarstwa,
– kursy geomancji ze szczególnym uwzględnieniem różdżkarstwa; np. w Grossschoenau W Dolnej Austrii działa specjalna trasa różdżkarska,
–labirynt wierzbowy; np. taki jak w Landshut w Niemczech
–miejsca zabaw dla dzieci; wierzbowa wioska, np. taka jak w Ückermünde w Niemczech
–salicarium – zbiór odmian wierzby, bank genów,
–ośrodek badań nad wierzbą; selekcja odmian w zależności od zapotrzebowania
–bank danych na temat wierzby,
–imprezy i usługi specjalne dla osób, których nazwiska wywodzą się od słowa wierzba, np. usługi genealogiczne jak w niemieckim Tellow,
–imprezy i usługi specjalne dla osób urodzonych pod znakiem wierzby (horoskop celtycki) – 1 do 10 marca i 1 do 12 września,
–kursy seminaria i szkolenia poświęcone wierzbie oraz różnym aspektom zarządzania rozwojem gminy,
–plenery dla artystów wykorzystujących wierzbę (wiklinę), jako tworzywo dla swoich dzieł,
–tworzenie budowli z żywej wierzby i zajęcia z tym związane,
–spektakle artystyczne związane tematycznie z wierzbą, np. wykorzystanie wątków wierzbowych w literaturze („O czym szumią wierzby”),
– wykorzystanie tradycji związanych z niedzielą palmową i świętami wielkanocnymi,
–kontynuacja targów „Salix”; wykorzystanie Internetu – targi w Internecie, sprzedaż przez Internet,
–przygotowanie programu „wierzbowego” dla młodzieży szkolnej (zielone szkoły),
– wykorzystanie wierzby (wikliny) do zbudowania obiektów sakralnych, np. drogi krzyżowej; przyciągnięcie pielgrzymów z Lichenia (sąsiednia gmina), (w niemieckim Rostocku stworzono kościół z żywej wierzby),
– utworzenie ścieżek zdrowia na wzór ścieżek tworzonych przez jednego z twórców wodolecznictwa Sebatiana Kneippa,
-wykorzystanie skojarzeń z nzawami wierzby w innych językach: salix, the willow, die Weide, saule,
-założenie sieci współpracy miast i wiosek wierzbowych: miejscowości wywodzące swe nazwy od wierzby, miejscowości specjalizujące się w wierzbie (np. wieś Oberthern w Austrii),
-współpraca z firmami o wierzbowych nazwach.

Przedstawione tu propozycje nie wyczerpują możliwości wykorzystania wierzby, jako czynnika rozwoju gminy Wierzbinek. Z powyższego zestawienia wynika, że najwięcej przykładów twórczego eksploatowania wierzby wiąże się ze sferą usług, turystyki, informacji  i wiedzy. Być może tutaj właśnie, na tym poziomie kryje się potencjał wierzby, jako niematerialnego czynnika rozwoju. Jest to obszar, który nie został jeszcze zajęty przez konkurencję, dziedzina, w której można się zaznaczyć, wyróżnić. Widać tu olbrzymią szansę , ale jednocześnie bariery dl tego typu przedsięwzięć. Tkwią one najczęściej w obawie przed nowym nieznanym, śmiesznym; mieszczą się w przekonaniach, że to nie dla nas, że „mieszkamy w gminie typowo rolniczej i powinniśmy żyć z rolnictwa”, a jak nie z rolnictwa to przynajmniej z jakiejś produkcji, z czegoś, czego da się dotknąć. Inną barierą jest to, że większość działań związanych ze specjalizacją  gminy bierze na siebie urząd gminy. Przez to nie wykorzystuje się dostatecznie kapitału społecznego. Cały projekt zależy też od ciągłości władzy w gminie. Może się zdarzyć, że po zmianie radnych i wójta, gmina przestanie się bawić w wierzbę.

Zobacz także:

Stronę Wierzbinka i Targi Salix www.wierzbinek.pl