Źródła wiedzy o prawidłowym żywieniu – instytucje badawcze, specjaliści i adresy ważnych stron internetowych

www

Obecnie nie tylko w Internecie możemy znaleźć mnóstwo informacji o żywieniu, ale najlepiej szukać wiedzy u specjalistów. Na co powinniśmy zwracać uwagę przy samodzielnych poszukiwaniach?

Szukajmy badań naukowych. Badania najbardziej wartościowe to: przeglądy systematyczne i metaanalizy badań randomizowanych. Należy czytać te umieszczone w medycznych bazach danych, takich jak: PubMed, Science Direct czy Embase. Badania o mniejszym znaczeniu to opisy pojedynczych przypadków, badania obserwacyjne z mało liczną grupą badawczą.

Zaglądajmy do polskich i zagranicznych czasopism naukowych. Drukowane publikacje naukowe podlegają recenzji naukowej. Dla specjalistów najlepszym źródłem informacji są czasopisma ze wskaźnikiem IF – Impact Factor (wskaźnik cytowania). IF oznacza częstość cytowania danego czasopisma. Jest miernikiem siły oddziaływania i prestiżu czasopism naukowych. Im wyższy, tym czasopismo jest bardziej prestiżowe.

Zanim kupimy książki czy podręczniki sprawdźmy autora publikacji – jego wykształcenie, doświadczenie oraz dorobek naukowy. Należy sprawdzić czy książka zawiera bibliografię.

Czytając artykuły popularnonaukowe zwróćmy uwagę na autora oraz bibliografię, na podstawie której powstał artykuł. Najcenniejsze są merytoryczne artykuły oparte na badaniach naukowych.

Szukajmy materiałów przygotowanych przez ekspertów w dziedzinie żywienia. Ekspertami są naukowcy, wykwalifikowani dietetycy z tytułem magistra uczelni wyższej, eksperci z wieloletnim doświadczeniem w swojej dziedzinie, ciągle pogłębiający i aktualizujący swoją wiedzę przykładowa lista ekspertów .

Podchodźmy krytycznie do artykułów bez piśmiennictwa, bez autora, do badań finansowanych przez firmy i koncerny.  Źródła wiedzy – skąd czerpać wiedzę na temat żywienia?

Skąd się biorą w Polsce specjaliści od żywienia?

Wiele placówek akademickich w Polsce kształci specjalistów w zakresie żywienia. Najdłuższe tradycje ma Wydział Żywienia Człowieka oraz Wiejskiego Gospodarstwa Domowego powołany w roku 1977 przy Szkole Głównej Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie (już w 1945 roku utworzono w niej Studium Wyżywienia Społecznego). W latach 50. w Wyższej Szkole Ekonomicznej w Częstochowie rozpoczęto kształcenie specjalistów z zakresu technologii i ekonomiki żywienia, zaś z myślą o potrzebach służby zdrowia uruchomiono w Krakowie (1949), potem w Poznaniu i Toruniu, pomaturalne szkoły dietetyczek (później Medyczne Studia Zawodowe Dietetyki).

W 1959 roku przy II Klinice Chorób Wewnętrznych Akademii Medycznej w Poznaniu powstał pierwszy w Polsce ośrodek zajmujący się żywieniem klinicznym i kształcący w tym kierunku lekarzy i dietetyczki. Ośrodek ten wspólnie z powstałym w 1963 roku przy wsparciu ONZ Instytutem Żywności i Żywienia w Warszawie specjalizuje lekarzy w zakresie żywienia i dietetyki.  Z początkiem lat 70. kształcono żywieniowców również na wydziałach technologii żywności akademii rolniczych. W 1978 roku powstał Komitet Żywienia Ludności (obecnie Komitet Żywienia Człowieka) oraz w 1980 roku – Polskie Towarzystwo Nauk Żywieniowych przy VI Wydziale Nauk Medycznych PAN. W roku 1986 rozpoczęło działalność Polskie Towarzystwo Dietetyki (najstarszym i najbardziej znanym towarzystwem żywieniowym na świecie jest The Nutrition Society, które powstało w Wielkiej Brytanii w roku 1941).

Obecnie jest wiele możliwości kształcenia żywieniowców i dietetyków również po dyplomie. Na przykład Wydział Żywienia Człowieka SGGW prowadzi cztery rodzaje studiów podyplomowych (Poradnictwo Żywieniowe i Dietetyczne, Żywienie Człowieka i Gastronomia, Systemy Zarządzania Bezpieczeństwem i Jakością Żywności oraz Nowoczesna Organizacja i Zarządzanie w Gastronomii);  Medyczne Studium Uniwersytetu Jagiellońskiego prowadzi studia podyplomowe „Żywienie w zdrowiu i chorobie – dietetyka kliniczna”; Wydział Nauk o Żywności i Żywieniu Uniwersytetu Przyrodniczego w Poznaniu prowadzi Studium Podyplomowe Zarządzania Jakością i Bezpieczeństwem Żywności oraz Studium Podyplomowe Dietetyka i Planowanie Żywienia, a z kolei Wyższa Szkoła Inżynierii i Zdrowia zdecydowała się na uruchomienie studiów podyplomowych na kierunku ,,Żywienie człowieka” oraz na kierunku ,,Żywność, suplementy diety i produkty kosmetyczne”.

Instytucje i organizacje zajmujące się żywnością i żywieniem 

Instytucje i organizacje zajmujące się badaniami i promocją zdrowego żywienia na swoich stronach internetowych zamieszczają wiele fachowych i ciekawych materiałów, do których warto zajrzeć. Dla osób interesujących się zdrowym odżywianiem wymieniono poniżej podmioty zajmujące się w Polsce badaniami i promocją zdrowego odżywiania wraz z linkami do najciekawszych i najbardziej przydatnych opracowań.

W Polsce badaniami i promocją zdrowego odżywiania zajmowały/zajmują się:

Państwowy Zakład Higieny (PZH)

Powołany 21 listopada 1918 roku jako Państwowy Centralny Zakład Epidemiologiczny, a od 1923 roku przemianowany na Państwowy Zakład Higieny (PZH). Od 2007 roku nosił nazwę Narodowy Instytut Zdrowia Publicznego – Państwowy Zakład Higieny (NIZP-PZH) natomiast od lipca 2001 nosi nazwę Narodowy Instytut Zdrowia Publicznego – Państwowy Instytut Badawczy.

Instytut Żywności i Żywienia (IŻŻ) im. prof. dra med. Aleksandra Szczygła.

Powstały przy wsparciu ONZ w 1963 roku. Prowadzi również poradnię dietetyczną Ogólnopolskie Centrum Dietetyki. Od 1 lutego 2021 roku IŻŻ został dołączony do Narodowego Instytut Zdrowia Publicznego – Państwowego Zakładu Higieny. W latach 2011-2017 Instytut Żywienia i Żywności realizował program “Zapobieganie nadwadze i otyłości oraz chorobom przewlekłym poprzez edukację społeczeństwa w zakresie żywienia i aktywności fizycznej” współfinansowany przez Szwajcarię, w ramach szwajcarskiego programu współpracy z nowymi krajami członkowskimi Unii Europejskiej oraz z Ministerstwem Zdrowia. W ramach tego programu w styczniu 2017 roku powstało Narodowe Centrum Edukacji Żywieniowej (NCEŻ)  finansowane z budżetu Ministerstwa Zdrowia w ramach Narodowego Programu Zdrowia na lata 2016-2020.

Szkoła Główna Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie :

Wydział Nauk o Żywieniu Człowieka i Konsumpcji i organizowana przez jego pracowników  Wszechnica Żywieniowa SGGW, prowadząca co miesięczne wykłady otwarte o prawidłowym żywieniu, obecnie on line.

Instytut Nauk o Żywieniu Człowieka prowadzący badania związków między żywieniem a zdrowiem i jakością życia, w tym oceny produktów żywnościowych pod kątem prozdrowotnym, potrzeb i zachowań konsumentów odnośnie poziomu i jakości spożywanej żywności oraz usług gastronomicznych, a także ekonomiki gospodarstwa domowego i funkcjonowania rynku żywności w Polsce na tle innych krajów Unii Europejskiej (Publikacje, Monografie i podręczniki,
Publikacje i wystąpienia konferencyjne studentów.)

 

Narodowe Centrum Edukacji Żywieniowej (NCEŻ) 

Jest projektem Narodowego Programu Zdrowia w ramach zadania  Prowadzenie ogólnopolskiego centrum edukacji żywieniowej i zdrowego stylu życia. Powołane pod hasłem „Weź zdrowie w swoje ręce”  Narodowe Centrum Edukacji Żywieniowej bazuje na wieloletnim doświadczeniu i wiedzy Instytutu Żywności i Żywienia. Prowadzi Centrum Dietetyczne Online (CDO) – internetową poradnię dietetyczną i oraz zamieszcza artykuły dla pacjentów poradni, również udostępnia listę swoich ekspertów.*

 

POLSKIE TOWARZYSTWO DIETETYKI

Zrzesza dietetyków dyplomowanych (dyplom szkół medycznych o kierunku dietetyka lub wyższe wykształcenie w zakresie dietetyki lub zdrowia publicznego o specjalności dietetyka lub żywienie człowieka). Organizuje konferencje i webinaria oraz jest partnerem programów edukacyjnych np. o prawidłowym nawodnieniu organizmu – program „Wybieram wodę ”, o żywieniu seniorów   czy o żywieniu dzieci – program ,,Kreator zdrowia” , gdzie znajdziemy materiały informacyjno-edukacyjne dotyczące zasad prawidłowego żywienia oraz roli aktywności fizycznej w prozdrowotnym stylu życia dzieci, w tym:
1. Podstawowe zasady żywienia dziecka,  2. Wpływ prawidłowego żywienia na rozwój psychofizyczny dziecka. 3. Dom jako miejsce kształtowania nawyków żywieniowych. 4. Najczęściej popełniane błędy w żywieniu dzieci oraz ich skutki zdrowotne. 5. Pułapki żywieniowe w diecie dziecka. 6. Zasady komponowania jadłospisów odpowiednich do wieku i aktywności fizycznej dziecka. 7. Jak przygotować pożywne śniadanie, II śniadanie do szkoły, obiad rodzinny, fantazyjny podwieczorek i kolację? 8. Rola regularnej aktywności fizycznej w zachowaniu zdrowia rodziny.
Oraz scenariusze lekcji:
„Jem zdrowo”; „Pułapki żywieniowe – czego unikać, aby zdrowo jeść?”; „Oceń swój jadłospis”.

Instytut Matki i Dziecka oraz Fundacja Instytutu Matki i Dziecka między innymi opracowały raporty:

Zdrowie i zachowania zdrowotne uczniów 17-letnich na tle zmian w drugiej dekadzie życia.

Żywienie w żłobkach i przedszkolach

Instytut „Pomnik – Centrum Zdrowia Dziecka” opracował Poradnik żywienia kobiet w ciąży 1000 pierwszych dni

 

Państwowa Inspekcja Sanitarna umieściła bazę wiedzy o żywności i wodzie, a w niej wiele informacji o wodzie użytkowej i kranówce, o wodzie butelkowej, normy i prawo dotyczące znakowania środków spożywczych, informacje o suplementach i żywności wzbogaconej, o GMO, czyli żywności modyfikowanej genetycznie, o środkach spożywczych, o grzybach, oraz o żywności dla określonych grup. Również przedstawia działalność Europejskiego Urzędu ds. Bezpieczeństwa Żywności (European Food Safety Authority – EFSA), kluczowego organu Unii Europejskiej powołanego na mocy Rozporządzenia (WE) Nr 178/2002 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 28 stycznia 2002 r. do działań związanych z oceną ryzyka. Film prezentujący zakres działań EFSA.

Najwyższa Izba Kontroli w kategorii zdrowie możemy znaleźć artykuły między innymi:
o bezpieczeństwie żywności, o systemie bezpieczeństwa obrotu środkami ochrony roślin ,,Czy wiemy co jemy?”
, o nadzorze nad stosowaniem dodatków do żywności ,,E” w żywności bez kontroli.

 

Komitet Żywienia Człowieka PAN  powołany w 1961 r. zajmuje się nauką o żywieniu człowieka, dietetyką, aspektami profilaktycznymi i zdrowotnymi w populacjach ludzkich, fizjologią i patologią żywienia, oceną stanu odżywienia, żywieniem dzieci młodzieży, edukacją żywieniową. Komitet pełni funkcję Komitetu Narodowego ds. Współpracy z Międzynarodową Unią Nauk Żywieniowych (IUNS). Na stronie możemy znaleźć między innymi Stanowisko Komitetu Nauki o Żywieniu Człowieka Polskiej Akademii Nauk w sprawie stosowania przez osoby dorosłe suplementów diety, zawierających witaminy i składniki mineralne.

Polskie Towarzystwo Nauk Żywieniowych publikuje materiały z cyklu konferencji ,,Fakty i fikcje w żywieniu człowieka”, między innymi takie jak: „Wzbogacanie żywności – potrzeba czy konieczność?”
,,Diety – moda czy konieczność”:

Polskie Towarzystwo Technologów Żywności
W zakładce ,,Prace młodych pracowników nauki” znajdziemy  WYBRANE ZAGADNIENIA NAUKI O ŻYWNOŚCI I ŻYWIENIU

 

Organizacje międzynarodowe

Najstarszym i najbardziej znanym towarzystwem żywieniowym na świecie jest The Nutrition Society, które powstało w Wielkiej Brytanii w roku 1941. W roku 1948 roku powstała Międzynarodowa Unia Nauk Żywieniowych (IUNS – International Union of Nutritional Sciences , organizująca co 4 lata międzynarodowe kongresy żywienia. Unia ta w 1968 roku została członkiem Międzynarodowej Rady Unii Naukowych (ICSU – International Council of Scientific Unions).

Organizacja Narodów Zjednoczonych do spraw Wyżywienia i Rolnictwa (Food and Agriculture Organization of the United Nations, FAO) – organizacja wyspecjalizowana ONZ zajmująca się walką z biedą i głodem oraz podnoszeniem dobrobytu poprzez redystrybucję żywności i rozwój obszarów wiejskich.

Europejski Urząd ds. Bezpieczeństwa Żywności (European Food Safety Authority- EFSA) , kluczowy organ Unii Europejskiej (UE) powołany na mocy Rozporządzenia (WE) Nr 178/2002 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 28 stycznia 2002 r. do działań związanych z oceną ryzyka. Film prezentujący zakres działań EFSA.

 

Polecane strony www. o żywieniu

Dla najbardziej ambitnych i dociekliwych polecamy utworzoną przez pracowników Wydziału Nauk o Żywieniu Człowieka i Konsumpcji i prowadzącą comiesięczne otwarte wykłady Wszechnicę Żywieniową SGGW.

Doskonałym źródłem wiedzy jest Narodowe Centrum Edukacji Żywieniowej (NCEŻ) Instytutu Żywienia i Żywności (IŻŻ).

Możemy również obejrzeć i wysłuchać praktycznych porad ekspertów NCEŻ., jak i obejrzeć inne filmiki.

W Internecie znajdziemy też ciekawe wykłady prof. dr hab. n. med. Ewy Stachowskiej kierującej Zakładem Biochemii i Żywienia Człowieka Pomorskiego Uniwersytetu Medycznego, badaczki nowoczesnych rozwiązań w dietoprofilaktyce i dietoterapii.

Polecamy znany telewizyjny program ,,Wiem co jem” i ,,Wiem co kupuję” prowadzony przez Katarzynę Bosacką, zawierający merytoryczne komentarze prof. dr hab. n. med. Małgorzaty Kozłowskiej-Wojciechowskiej (,,profesor Zdrówko” ).

Szereg ciekawych filmów edukacyjnych na temat żywienia możemy zobaczyć w telewizji BBC jak np. ,,Dieta dla ciebie” w BBC Lifestyle.

 

Czasopisma

„Food Forum” magazyn poświęcony zagadnieniom zdrowego odżywiania dla dietetyków i konsumentów o wysokim poziomie świadomości żywieniowej, artykuły z dziedziny żywienia: dietetyki, psychodietetyki, dietetyki sportowej, a także lekarzy specjalizujących się w łączeniu terapii farmakologicznych ze wsparciem żywieniowym, oraz lekarzy gastrologów, internistów, pediatrów, diabetologów, ginekologów, endokrynologów.

*

Do pobrania ikonografiki, materiały edukacyjne, e-booki NCEŻ

Przepisy kulinarne NCEŻ

Dieta wegetariańska i wegańska – gdzie szukać składników niedoborowych

Zdrowe odchudzanie NCEŻ

Skuteczne odchudzanie NCEŻ

Zdrowe odchudzanie – praktyczne porady NCEŻ

Otyłość na przestrzeni wieków na przykładzie Europy NCEŻ

***

Facebook
Twitter
Email

Newsletter

Co miesiąc najlepsze teksty WW w Twojej skrzynce!

Newsletter

Co miesiąc najlepsze teksty WW w Twojej skrzynce!